قانون عرضه و تقاضا چیست؟

فرض کنید که در شرف عرضه یک محصول جدید هستید، اما مطمئن نیستید که چقدر محصول و با چه هزینه‌ای تولید کنید. اگر قیمت را خیلی گران بگیرید یا زیاد تولید کنید، شاید محصول روی دستتان باد کند. اگر قیمت را هم خیلی پایین بگیرید، سود احتمالی را از دست خواهید داد. همه چیز به تقاضا برای محصول بستگی دارد، یعنی مشتریان چقدر محصول با چه قیمتی خرید خواهند کرد. به همین دلیل قانون عرضه و تقاضا تا حد زیادی با تصمیمات تجاری در ارتباط است. این قانون رابطه بین عرضه، تقاضا و قیمت را پیش بینی می‌کند. کسب و کارها با شناخت قانون عرضه و تقاضا می‌توانند با حفظ سود سالم و به حداقل رساندن موجودی مازاد، تقاضای مشتری را برآورده کنند.

تعریف قانون عرضه و تقاضا

قانون عرضه و تقاضا نظریه‌ای است که قیمت‌ها را با توجه به رابطه بین عرضه و تقاضا تعیین می‌کند. اگر عرضه کالا یا خدمات از تقاضای آن بیشتر شود، قیمت‌ها کاهش می‌یابد. اگر تقاضا از عرضه بیشتر شود، قیمت‌ها افزایش می‌یابد.

قانون عرضه و تقاضا مبتنی بر دو قانون اقتصادی دیگر است:

• قانون عرضه
• قانون تقاضا

طبق قانون عرضه، وقتی قیمت‌ها افزایش می‌یابد، شرکت‌ها پتانسیل سود بیشتری را مشاهده کرده و عرضه کالا و خدمات را افزایش می‌دهند. طبق قانون تقاضا، با افزایش قیمت‌ها، مشتریان کمتر خرید می‌کنند.

از نظر تئوری، بازار آزاد به سمت قیمت تعادلی (equilibrium price) در حرکت است که در آنجا، عرضه و تقاضا تلاقی پیدا می‌کنند. در آن مرحله، عرضه دقیقاً با تقاضا مطابقت دارد. یعنی عرضه‌کنندگان به اندازه کافی کالا یا خدمات را با قیمت مناسب تولید می‌کنند تا خواسته‌های همه را برآورده کنند.

نکات کلیدی

• بر اساس پیش بینی قانون عرضه و تقاضا، اگر عرضه کالا یا خدمات از تقاضا پیشی بگیرد، قیمت‌ها کاهش می‌یابد. در مقابل اگر تقاضا از عرضه بیشتر شود، قیمت‌ها افزایش می‌یابد.
• قیمت تعادلی در بازار آزاد، قیمتی است که عرضه دقیقاً با تقاضا مطابقت دارد.
• درک قانون عرضه و تقاضا به کسب و کارها کمک می‌کند تا تعیین کنند که چگونه قیمت‌ها را تعیین کنند، تقاضای مشتری را برآورده کنند و در عین حال، موجودی مازاد را به حداقل برسانند.

تشریح قانون عرضه و تقاضا

قانون عرضه و تقاضا تأثیر رابطه بین عرضه و تقاضا بر قیمت‌ها را نشان می‌دهد. اگر تامین کننده، قیمتی بیشتر از توان مشتری بخواهد، به احتمال زیاد اقلام تولیدی روی دستش می‌ماند. اگر قیمت خیلی پایین تعیین شود، مشتریان مشتاق خرید اقلام خواهند بود، اما هر کالا سود کمتری خواهد داشت. قانون عرضه و تقاضا مبتنی بر تعامل بین دو قانون اقتصادی مجزا یعنی قانون عرضه و قانون تقاضا است. در ادامه هر کدام مجزا تشریح می‌شوند.

مطلب پیشنهادی: شاخص لباس زیر مردانه

قانون عرضه

قانون عرضه رابطه مثبتی بین قیمت گذاری و عرضه پیش بینی می‌کند. با افزایش قیمت کالاها یا خدمات، تامین کنندگان مقدار تولید خودشان را افزایش می‌دهند؛ تا زمانی که درآمد حاصل از هر واحد مازاد، بیشتر از هزینه تولید آن شود. شاید تامین کنندگان جدید هم با مشاهده پتانسیل بیشتر سودآوری، وارد بازار شوند. به عنوان مثال، قیمت لیتیوم و سایر فلزات مورد استفاده در باتری‌ها با افزایش فروش خودروهای الکتریکی افزایش یافته است. این امر شرکت‌های معدنی را تشویق به کشف منابع جدید لیتیوم و گسترش تولید در معادن موجود به منظور افزایش عرضه و ایجاد سود بیشتر کرده است.

قانون عرضه نیز می‌تواند در مقیاس محلی عمل کند. فرض کنید یک نوازنده معروف به شهر می‌آید. با پیش بینی تقاضای زیاد برای بلیط، تبلیغ کنندگان قصد دارند با رزرو بزرگترین مکان ممکن و ارائه هر چه بیشتر بلیط با قیمت‌های بالا، عرضه را به حداکثر برسانند. با تمام شدن عرضه بلیت‌ها، قیمت بلیط‌های دست دوم افزایش می‌یابد و به همین ترتیب عرضه هم افزایش می‌یابد، زیرا طرفداران معمولی که بلیط‌ها را با قیمت اصلی خریداری کرده اند، فرصت فروش مجدد آنها را به قیمت بالاتر دارند. در نتیجه آنها به عنوان تامین کنندگان جدید وارد بازار می‌شوند.

قانون تقاضا

بر اساس قانون تقاضا، افزایش قیمت‌ها باعث کاهش تقاضا می‌شود. بنابراین با افزایش قیمت‌ها، مشتریان هم کمتر خرید می‌کنند. این امر به ویژه در صورتی صادق است که آنها بتوانند کالاهای ارزان تری را جایگزین کنند. وقتی نوازنده معروف به شهر می‌آید، شاید همه نتوانند، بلیط تهیه کنند. بنابراین، اگر برگزارکننده قیمت‌ها را بیش از حد بالا تعیین کند، افراد کمتری این خرید را ارزشمند دانسته و صندلی‌های خالی روی دست برگزارکنندگان نمایش خواهد ماند. هوادارانی که می‌خواهند بلیط‌های خود را دوباره بفروشند، شاید باید قیمت درخواستی خودشان را کاهش دهند. اگر این بلیط‌ها ارزان تر باشند، شاید برخی از مردم تصمیم بگیرند که به جای آن هنرمند، به تماشای فرد دیگری بروند.

قانون عرضه و تقاضا

قیمتی که در آن عرضه و تقاضا به هم می‌رسند، به عنوان قیمت تعادلی شناخته می‌شود. در آن نقطه قیمت، تامین کنندگان به اندازه کافی کالا یا خدمات را برای برآوردن تقاضا تولید می‌کنند و هرکسی که می‌خواهد محصول را خریداری کند می‌تواند این کار را انجام دهد. البته در عمل، ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا پیچیده تر است. قیمت تعادلی با نوسانات عرضه و تقاضا، می‌تواند در طول زمان تغییر کند. علاوه بر این، قانون عرضه و تقاضا فرض می‌کند که همه عوامل دیگری که می‌توانند بر قیمت گذاری تأثیر بگذارند ثابت می‌مانند. در واقعیت، اغلب این طور نیست. به عنوان مثال، نوسان هزینه‌های تولید یا مشکلات زنجیره تامین می‌تواند تاثیر زیادی بر قیمت گذاری بگذارد.

چرا این قانون اهمیت دارد؟

موفقیت کسب و کار در هر بازار رقابتی به ارزیابی دقیق عرضه و تقاضا بستگی دارد. هر شرکتی که محصول جدیدی را روانه بازار می‌کند باید مقدار تولید و بازتولید محصول را تعیین کند. کسب‌وکاری که بیش از حد از یک محصول تولید می‌کند یا قیمت‌هایی را بالاتر از توان مشتریان تعیین می‌کند، به راحتی می‌تواند محصولات فروخته نشده را تبدیل به موجودی کند. از سوی دیگر، کم‌فروشی یا تعیین قیمت‌های بسیار پایین، سود را کاهش می‌دهد و می‌تواند باعث نارضایتی مشتریان منتظر سفارش‌های برگشتی شود. کسب‌وکارها با کمک پیش‌بینی تقاضا می‌توانند سطح عرضه بهینه را تعیین کرده و به قیمت تعادلی برسند یعنی همان قیمتی که در آن عرضه، تقاضای مشتری را برآورده می‌کند.

مطلب پیشنهادی: شاخص اصلاح موی سر

چهار اصل در قانون عرضه و تقاضا

در قانون عرضه و تقاضا با چهار روش می‌توان تغییر در تقاضا یا عرضه منجر به تغییر در قیمت‌گذاری را پیش بینی کرد:

1.با افزایش عرضه و ثابت ماندن تقاضا، قیمت‌ها کاهش می‌یابد.

اگر عرضه بدون تغییر در تقاضا افزایش یابد، معمولاً به موجودی مازاد می‌رسیم. این شرایط به دلایل زیادی، از جمله افزایش بهره وری رخ می‌دهد. تامین کنندگان برای جابجایی موجودی مازاد، به خصوص با داشتن تاریخ انقضای موقتی، تمایل به کاهش قیمت‌ها دارند تا تقاضا را افزایش دهند.

2.هنگامی‌که تقاضا کاهش می‌یابد و عرضه ثابت می‌ماند، قیمت‌ها کاهش می‌یابد.

موجودی مازاد در زمانی که مشتریان، کالا یا خدمات کمتری بخواهند هم حتی بدون تغییر در عرضه، رخ می‌دهد. اثرش باز هم یکسان است و به قیمت‌های پایین تر می‌رسیم.

3.قیمت‌ها زمانی افزایش می‌یابد که عرضه کاهش یابد و تقاضا ثابت بماند.

اگر عرضه کاهش یابد، کمبود رخ می‌دهد. مشتریان در چنین شرایطی، اغلب مایلند تا برای به دست آوردن کالاها و خدمات مورد نظرشان، قیمت‌های بالاتری بپردازند. محدودیت‌های تامین به دلایل زیادی از جمله مشکلات در زنجیره تولید رخ می‌دهد. اگر مشکل موقتی باشد، پس از بازیابی عرضه، قیمت‌ها تمایل دارند تا دوباره به سطح پایه خودشان بازگردند.

4.زمانی که تقاضا افزایش می‌یابد و عرضه ثابت می‌ماند، قیمت‌ها افزایش می‌یابد.

اگر تقاضا برای یک محصول افزایش یابد، اما عرضه افزایش پیدا نکند یا اگر تقاضا سریعتر از افزایش تولید افزایش یابد، شاید کسری رخ دهد. در نهایت وقتی عرضه به تقاضا می‌رسد، قیمت‌ها به ثبات می‌رسند.

مطلب پیشنهادی: کارت تنخواه چیست؟

نمودار تقاضا

منحنی تقاضا نموداری است که رابطه بین قیمت (محور عمودی) و تقاضا (محور افقی) را ردیابی می‌کند. شیب نزولی نشان می‌دهد که وقتی قیمت‌ها افزایش می‌یابد، تقاضا کاهش می‌یابد.

میزان تأثیر تغییرات قیمت بر تقاضا از محصولی به محصول دیگر متفاوت است. برای هر محصول، شیب منحنی معیاری برای کشش تقاضای آن است. کشش تقاضا یعنی همان میزانی که تقاضا تحت تأثیر تغییرات قیمت قرار می‌گیرد. یک منحنی با شیب کمتر نشان می‌دهد که یک تغییر کوچک در قیمت، باعث تغییر زیادی در تقاضا می‌شود.

توجه کنید که منحنی تقاضا فقط اثر یک عامل واحد یعنی قیمت را بر تقاضا در نظر می‌گیرد. سایر عوامل موثر بر تقاضا، مانند تبلیغات، می‌توانند کل منحنی تقاضا را به چپ یا راست تغییر دهند.

نمودار عرضه

منحنی عرضه رابطه بین قیمت (محور عمودی) و عرضه (محور افقی) را نشان می‌دهد. این امر نشان می‌دهد که تامین کنندگان چقدر مایل به تولید با قیمت‌های مختلف هستند. هنگامی‌که یک تامین کننده پتانسیل سود بیشتری را در قیمت‌های بالاتر می‌بیند، اغلب منابع بیشتری را به آن اقلام سودآورتر در مقایسه با اقلام با قیمت پایین تر اختصاص می‌دهد. در همان زمان، شاید تازه واردان وارد بازار شوند و عرضه موجود را بیشتر افزایش دهند. چون این بازارها با وعده درآمد بیشتر، شرکت‌های بیشتری را آماده سرمایه گذاری روی هزینه‌های راه اندازی مورد نیاز برای ورود به بازار می‌کنند.

مانند منحنی‌های تقاضا، منحنی‌های عرضه هم اثر قیمت‌گذاری را در نظر می‌گیرند اما بقیه چیزها را ثابت فرض می‌کنند. با این حال، عوامل دیگری مانند هزینه‌های تولید می‌تواند بر عرضه تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، افزایش قیمت همبرگر به دلیل گران شدن گوشت گاو باعث می‌شود تا صاحب رستوران، سود کافی را در افزایش قیمت نبیند و انگیزه زیادی هم برای افزایش ظرفیت با افزودن یک گریل دیگر به آشپزخانه نخواهد داشت. سایر محدودیت‌ها، مانند محدودیت در ظرفیت تولید یا در دسترس بودن مواد خام هم تأثیر منفی بر توانایی افزایش عرضه دارند.

تعادل بین عرضه و تقاضا

درک تعادل بین عرضه و تقاضا در بسیاری از صنایع حیاتی است. قیمت یکی از عاومل کلیدی در تعیین این تعادل است. میزان تأثیر قیمت بر تقاضا بستگی به نوع محصول فروخته شده دارد. به رقابت پذیری بازار نیز بستگی دارد. برای برخی از کالاهای غیرضروری یا اقلام با جایگزین‌های فراوان، کشش تقاضای بالایی وجود خواهد داشت و تقاضا برای یکی از آن محصولات به شدت تحت‌تاثیر تغییرات قیمت قرار می‌گیرد. در مقابل، تقاضا برای کالاهای ضروری، مانند بنزین یا مراقبت‌های بهداشتی، نسبتاً بی‌کشش است. به عبارت دیگر اگر شخصی برای رسیدن به محل کارش به بنزین نیاز دارد، احتمالاً بدون توجه به قیمت، هزینه آن را پرداخت می‌کند، به خصوص اگر گزینه‌های دیگری مانند حمل و نقل عمومی‌ وجود نداشته باشد.

مطلب پیشنهادی: مزیت رقابتی چیست؟

عوامل بسیار دیگری هم می‌توانند بر تعادل بین عرضه و تقاضا تأثیر بگذارند و در نتیجه بر قیمت گذاری تأثیر بگذارند. به عنوان مثال، عرضه می‌تواند تحت تأثیر هزینه مواد خام، فناوری که بهره وری را افزایش می‌دهد، حمل و نقل یا سایر مسائل زنجیره تامین و مقررات دولتی قرار گیرد.

مثال‌های قانون عرضه و تقاضا

رابطه متقابل بین عرضه و تقاضا را می‌توان در تمام سطوح اقتصاد مشاهده کرد. در اینجا به چند نمونه تاریخی و جاری اشاره می‌کنیم:

• شرکت تغذیه ورزشی MusclePharm به دنبال رشد سریع تجارت خود برای پاسخگویی به تقاضای رو به رشد بود، اما چالش‌ها شامل مشاهده موجودی ضعیف و نرم‌افزار حسابداری بود که فاقد امکان توسعه و وسعت مورد نیاز برای برآورده کردن اهداف شرکت بود. پیاده‌سازی راه‌حل برنامه‌ریزی منابع سازمانی (ERP) بسیار انعطاف‌پذیر، توسعه‌پذیر و یکپارچه به شرکت کمک کرد تا تنها در عرض چند سال به رشد درآمد ۳۵ برابری دست یابد.
• شرکت Earth-Kind در پاسخ به افزایش تقاضا، اولین محصول طبیعی دفع کننده جوندگان با تأییدیه FDA را تولید کرد. ساده کردن عملیات تجاری با یک سیستم ERP یکپارچه به شرکت کمک کرد تا نرخ رشد 40 درصدی را حفظ کند و عرضه محصولات خودش را تا 20000 مرکز خرده فروشی افزایش دهد.
• از آنجایی که در دهه 1990 فروش مدل‌های مختلف دوربین دیجیتال گران‌ قیمت افزایش یافت، تولیدکنندگان دوربین روی فناوری سرمایه‌گذاری کردند تا تولید را افزایش دهند و عرضه محصولات موجود را گسترش دهند. با این حال، مازاد عرضه منجر به موجودی مازاد و کاهش شدید قیمت‌ها شد. تقاضا برای دوربین‌های دیجیتال همچنان رو به کاهش است زیرا مصرف‌کنندگان به محصولات جایگزین از جمله گوشی‌های هوشمند و دارای دوربین‌های مناسب مصارف مختلف، روی آورده‌اند.

• تقاضا برای ضدعفونی کننده دست در روزهای اولیه همه گیری کرونا افزایش یافت. با افزایش قیمت‌ها، برخی از شرکت‌هایی که شاهد کاهش تقاضا برای محصولات اولیه خود بودند، مانند کارخانه‌های آبجوسازی، فرصت را مناسب دیدند. از آنجایی که آنها توانایی ساخت ضدعفونی کننده دست مبتنی بر الکل را داشتند، شروع به این کار کردند. این امر عرضه در بازار را افزایش داد و به پاسخگویی به تقاضای رو به رشد مردم کمک کرد.

 منبع

https://www.netsuite.com/portal/resource/articles/erp/law-of-supply-demand.shtml