مانده مرخصی چیست و نحوه محاسبه

مرخصی و قوانین آن همواره موضوعی چالش برانگیز و مهم است. مرخصی یکی از حقوق قانونی کارمندان بوده که در هر شرکتی این حق باید به آن‌ها تعلق بگیرد. اما ممکن است همه کارمندان در محل کار خود از مرخصی‌های قانونی به طور کامل استفاده نکنند که موضوعی با نام مانده مرخصی در اینجا مطرح می‌شود. اما مانده مرخصی چیست و آیا در صورت استفاده نکردن از آن شرایط خاصی ایجاد می‌شود؟ مانده مرخصی به مرخصی‌های استحقاقی استفاده نشده توسط کارمندان یا کارگران گفته می‌شود. در پایان قرارداد سالانه و هنگام محاسبه مانده مرخصی این امکان برای کارمندان فراهم است که بخشی از مرخصی‌های استحقاقی استفاده نشده خود را به سال بعد منتقل کرده و یا معادل ریالی آن را به همراه محاسبات طبق جدول عیدی کارگران دریافت کنند.

مانده مرخصی چیست؟

مانده مرخصی به مرخصی‌هایی گفته می‌شود که کارمند یا کارگر به دلیل عدم استفاده از مرخصی‌های سالانه خود در یک سال معین، این مرخصی‌ها را به سال بعد انتقال داده و می‌تواند از مجموع آن‌ها در سال جدید استفاده کند.

بر اساس ماده ۶۶ قانون کار، تنها ۹ روز از ذخیره مرخصی استفاده نشده افراد به سال بعد منتقل می‌شود و هرکارمند مجاز به ذخیره ۱۵ روز از مرخصی خود می‌باشد. البته این قانون برای کارمندانی صدق می‌کند که به مدت ۱۲ ماه از یک سال را فعالیت داشته‌اند. به عنوان مثال اگر کارمندی 11 ماه از سال را در یک شرکت فعالیت داشته باشد، این قانون برای او صدق نمی‌کند و نمی‌تواند از مانده مرخصی خود استفاده کند.

هدف از تصویب این قانون، افزایش بهره‌وری کارمندان و بهبود عملکرد کارکنان است تا سلامت آن‌ها به خطر نیوفتد. اگر کارمندی از مرخصی‌های قانونی خود به طور کامل استفاده نکند، انتقال آن به سال بعدی و یا دریافت معادل ریالی آن امکان‌پذیر است.

مطلب پیشنهادی: تنخواه گردان چیست؟

نحوه محاسبه مانده مرخصی

همانطور که به این موضوع در قسمت قبلی اشاره نمودیم، از شروط مهم برای استفاده از مانده مرخصی همکاری یکساله کارمندان با شرکت مدنظر است. اگر یک فرد یک سال با یک شرکت همکاری داشته باشد و از 26 روز مرخصی استحقاقی 15 روز را استفاده کرده باشد، 11 روز مرخصی استفاده نشده دارد که می‌تواند 9 روز آن را به سال جدید انتقال دهد. در این صورت کارمند، می‌تواند دو روز از این مرخصی را قبل از اتمام سال استفاده کند.

نحوه محاسبه بازخرید مرخصی

بازخرید مرخصی، مبلغی است که به کارمندی که از مرخصی‌های استحقاقی خود در طول سال استفاده نکرده، در پایان قرارداد کاری، فسخ قرارداد، تعطیلی کسب و کار، از کار افتادگی و یا هنگام بازنشستگی پرداخت می‌شود. پرداخت این مبلغ طبق ماده 72 قانون کار الزامی است و معادل حقوق و مزایای روزانه کارمند یا کارگر در روز بازخرید است. از طرفی دیگر، اگر قرارداد میان کارفرما و کارمند تمام شود و طرفین توافقاتی را برای تسویه حساب داشته باشند، علاوه بر تسویه حقوق و سنوات مشخص، باید بازخرید مرخصی نیز پرداخته شود.

در نظر داشته باشید، در صورتی که کارمند قصد همکاری با شرکت را داشته باشد، طبق ماده 66 قانون کار، بازخرید مرخصی در زمان اشتغال انجام نمی‌شود و به حساب مرخصی‌های اضافه می‌شود. فرمول بازخرید طبق محاسبات زیر انجام می‌شود.

نرخ مرخصی مانده= حقوق پایه یک روز + بن کارگری + حق مسکن + هزینه غذا و غیره. تقسیم بر تعداد روزهای ماه یعنی ۳۰ و ۳۱ و ضرب آن در تعداد روزهای مرخصی.

آیا مانده مرخصی شامل مالیات می‌شود؟

بر اساس قانون کار و ماده 91 قانون مالیات‌های مستقیم، حقوق و مبلغ مانده مرخصی، مشمول مالیات نمی‌شوند و از این دو مبلغی نباید کسر شود.

مطلب پیشنهادی: بهترین نرم افزارهای حسابداری

آیا در صورت فوت، مانده مرخصی به وراث تعلق می‌گیرد؟

در صورت فوت کارگر و یا کارمند، تمامی مانده مرخصی و حقوق باید توسط کارفرما محاسبه شود و به وراث او پرداخت گردد. در نظر داشته باشید، از شرایط لازم برای پرداخت مانده مرخصی، طی کردن مراحل قانونی انحصار وراثت و تعیین تعداد وراث یا قیم فرد است.

انواع مرخصی چیست و هر کدام چگونه محاسبه می‌گردند؟

در بیشتر مواقع، مرخصی یکی از دغدغه‌های کارفرما و کارمندان در محیط کار است. در مواردی، کارمندان درخواست مرخصی دارند، اما کارفرما در این رابطه موافقت نمی‌کند. اما قوانینی در صورت عدم استفاده از این مرخصی‌ها تعیین شده که تمامی کارفرمایان ملزم به پیروی از این قوانین هستند.

انواع مرخصی‌ها شامل؛

• مرخصی بین تعطیلی
• مرخصی زایمان
• مرخصی حج
• مرخصی بدون حقوق
• مرخصی استحقاقی
• مرخصی استعلاجی
• مرخصی ازدواج
• مرخصی فوت اقوام درجه یک
• مرخصی ساعتی

از میان این مرخصی‌ها، مرخصی استعلاجی، مرخصی بدون حقوق و مرخصی استحقاقی بیشتر توسط کارمندان و کارگران استفاده می‌شود. به همین علت به بررسی این دو مورد نیز در ادامه می‌پردازیم.

مطلب پیشنهادی: شرکت‌های دارای مرخصی نامحدود

مرخصی استعلاجی چیست؟

مرخصی استعلاجی، نوعی مرخصی با حقوق است که به کارمندان و کارگران در صورت ابتلا به بیماری یا پیش آمدن حوادث، پرداخت می‌شود. هدف از تعیین این نوع مرخصی توسط قانون کار، بهبود سلامت و شرایط کارمندان و کارگران است. در ایران، طبق قانون کار، هر کارگری که به هر دلیلی نتواند به کار خود ادامه دهد، می‌تواند از مرخصی استعلاجی استفاده کند. میزان این مرخصی برای کارگران باسابقه کمتر از یک سال، 30 روز در سال است و برای کارگران باسابقه بیشتر از یک سال، 60 روز در سال می‌باشد. اما برای استفاده از این نوع مرخصی، کارگر و یا کارمند باید مدارکی مانند گواهی پزشک یا بیمارستان را به کارفرما ارائه دهد. کارفرما نیز موظف است حقوق و مزایای کارگر را در مدت مرخصی استعلاجی، به صورت کامل پرداخت کند.

مرخصی استحقاقی چیست؟

مرخصی استحقاقی یکی از انواع دیگر مرخصی در قانون کار است. مرخصی استحقاقی، مرخصی با حقوق و مزایا است که به کارگران و کارمندان شاغل در کارگاه‌ها و کارخانه‌ها تعلق می‌گیرد. این نوع مرخصی به‌منظور حفظ سلامت کارگران و کارمندان در نظر گرفته شده است. در ایران میزان مرخصی استحقاقی برای کارمندان و کارگران ماهیانه 2.5 روز است. یعنی اگر در یکماه، روزهای کاری 30 روز باشد، افراد می‌توانند به مدت 2.5 روز از مرخصی استحقاقی قانونی خود استفاده کنند و 27 روز و یک نصف روز در شرکت حضور داشته باشند.

نکات مهم درباره مرخصی استحقاقی

• روزهای تعطیل رسمی سال، جزء مرخصی سالانه نیستند.
• در صورت ترک کار و یا استعفا، فرد حق استفاده از مانده مرخصی را ندارد.
• کارمندان مجاز به ذخیره 9 روز از مرخصی سالانه هستند.
• روز 11 اردیبهشت در تقویم رسمی کشور با نام روز کارگر مشخص شده، کارفرمایان نباید نیروهای خود را به کار گیرند.
• روز جمعه یک روز تعطیل برای کارمندان و کارگران است و باید برای جمعه‌ها مزد دریافت کنند.

مطلب پیشنهادی: مسیر شغلی چیست؟

مرخصی بدون حقوق چیست؟

بر اساس ماده ۶۷ قانون کار، کارگر یا کارمند می‌تواند با موافقت کارفرما، از مرخصی بدون حقوق استفاده کند. مدت مرخصی بدون حقوق در تمام مدت خدمت، حداکثر ۲ سال است و سقف مجاز استفاده از آن در یک سال کاری، یک ماه است. اما در این مدت، هیچ حقوقی به کارمند و یا کارگر تعلق نمی‌گیرد. کارگر یا کارمندی که از مرخصی بدون حقوق استفاده می‌کند، پس از پایان مدت مرخصی، باید به کار خود بازگردد. در صورتی که کارگر یا کارمند پس از پایان مدت مرخصی، به کار خود بازنگردد، کارفرما می‌تواند نسبت به فسخ قرارداد کار او اقدام کند.

مطلب پیشنهادی: اتوماسیون اداری چیست؟

سخن نهایی

مانده مرخصی، تعداد مرخصی‌های استحقاقی استفاده نشده توسط کارمندان و کارگران است. محاسبه مانده مرخصی بر اساس فرمول خاصی انجام می‌شود که در این مقاله در رابطه با این فرمول توضیح داده شده است. اما به طور کلی، کارگران در هر سال 26 روز و کارمندان به میزان 30 روز دارای مرخصی اسحقاقی هستند. به هر میزانی که از این مرخصی‌ها استفاده نشود، امکان تسویه، بازخرید و انتقال آن به سال بعد وجود دارد.