معافیت مالیاتی چیست و به چه کسب و کارهایی تعلق می‌گیرد؟

امروزه یکی از اصلی‌ترین و موثرترین راهکارهای درآمدزایی بسیاری از دولت‌ها، دریافت مالیات است. اما گاهی اوقات مشاهده شده است که دولت‌ها برای برخی کسب و کارها در جهت انگیزه‌بخشی به فعالیت‌های اقتصادی، تنظیم رفتار اقتصادی، تشویق سرمایه‌گذاری، حمایت از صنایع و حوزه‌های خاص، توسعه مناطق مختلف و کمک به افراد و شرکت‌ها در برخی شرایط خاص، استثنا قائل شده و از آن‌ها مالیات دریافت نمی‌کنند. 

این مفهوم که در سال‌های اخیر مورد توجه بسیاری از افراد قرار گرفته، معافیت مالیاتی نام دارد و بسیاری از بخش‌های صنعت و بسیاری از کسب و کارها را شامل می‌شود. این مفهوم می‌تواند یکی از ابزارهای مهم و کارآمد در دستگاه مالیاتی باشد و در صورتی که به بهترین شکل و در زمان مناسب مورد استفاده قرار گیرد، می‌تواند موجب رشد وضعیت اقتصادی و کوشاتر شدن اقتصاد کشور بدل گردد. 

معافیت مالیاتی چیست؟

معافیت مالیاتی یکی از مفاهیمی است که در نظام اقتصادی کشورهای متعددی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این مفهوم بدین معناست که برخی از درآمد‌ها و سرمایه‌ها، از مالیات‌های موقت و غیر دائمی از چرخه اقتصاد حذف می‌شوند. به این ترتیب، افراد و شرکت‌ها موظف به پرداخت مالیات کمتری می‌شوند. این اقدام اغلب به منظور تشویق افراد و شرکت‌ها به سرمایه‌گذاری بیشتر، ایجاد انگیزه برای تولید و اشتغال، حمایت از صنایع و فعالیت‌های اقتصادی خاص، و تعادل اجتماعی و اقتصادی صورت می‌گیرد.

انجام پروژه‌های مالیاتی با بهترین هزینه

معافیت‌های مالیاتی می‌توانند به چندین شکل و در موارد مختلف اعمال شوند. این موارد شامل تخفیفات مالیاتی برای هزینه‌های خاص مانند هزینه‌های بهداشتی، آموزشی، سرمایه‌گذاری و… می‌شود. همچنین معافیت مالیاتی ممکن است به صورت اختصاصی برای صنایع و بخش‌های خاص اقتصادی اعمال شود که از اصلی‌ترین این صنایع می‌توان به صنایع کشاورزی، تولیدی و صنایع فناوری اشاره کرد.

در کشورهای مختلف، دولت‌ها از این ابزار برای تنظیم سیاست‌های مالیاتی استفاده می‌کنند. این اقدامات عموما با هدف ایجاد تعادل میان نیازهای مالی دولت و نیازهای اقتصادی و اجتماعی جامعه انجام می‌شود. از طرف دیگر، معافیت‌های مالیاتی می‌توانند به عنوان ابزاری برای تشویق رفتارهای خاص اقتصادی، مثل تسهیل سرمایه‌گذاری در مناطق توسعه پیدا نکرده یا حفظ محیط زیست، استفاده شوند.

با توجه به تمامی این نکات، معافیت‌های مالیاتی یکی از ابزارهای مهم در سیاست‌گذاری مالیاتی کشورهاست که برای تحقق اهداف اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این اقدامات می‌توانند تأثیر بسزایی بر روی رشد و توسعه اقتصادی و بهبود شرایط زندگی افراد داشته باشند.

مطلب پیشنهادی: اقتصاد کلان چیست؟

چرا به برخی کسب و کارها معافیت مالیاتی داده می‌شود؟

معافیت مالیاتی از جمله سیاست‌هایی است که دولت برای تحقق اهداف خاص، اعم از ترغیب به سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های کم‌بازده و پایدار و سرمایه گذاری در بخش‌های در حال توسعه در دستور کار قرار می‌دهد. این رویکرد با استفاده از قوانین مالیاتی مناسب و ابزارهای مالیاتی گوناگون، به مناطق و صنایعی که نیاز به توسعه و پشتیبانی دارند، کمک می‌کند. از طریق معافیت مالیاتی، دولت سعی می‌کند سرمایه‌گذاری‌ها را به سمت فعالیت‌های اقتصادی موثر و مفید، مانند صنایع نوظهور و فناوری هدایت کند، که این اقدام می‌تواند به توسعه پایدار و افزایش تولید و اشتغال کمک کند.

از طرف دیگر، معافیت مالیاتی از کسب‌وکارهای کوچک و نیمه کوچک که نقش مهمی در ایجاد اشتغال و رشد اقتصادی دارند، حمایت می‌کند. این اقدامات از طریق کاهش بار مالیاتی و ارائه تسهیلات مالیاتی، به این کسب‌وکارها انگیزه می‌دهد تا به فعالیت‌های خود ادامه دهند که این موضوع موجب افزایش تولید، اشتغال و توسعه مناطق محلی می‌شود.

در نهایت، معافیت مالیاتی نه تنها موجب افزایش قدرت اقتصادی کشور می‌شود، بلکه در برقراری عدالت اجتماعی نیز مؤثر است. این اقدامات به افراد و کسب‌ و کارهای کوچک فرصت‌های بیشتری برای رشد و پیشرفت می‌دهد و از این طریق، نقش کافی در توزیع ثروت و فرصت‌های اقتصادی دارد. برای آنکه بیشتر درباره اندازه گیری نابرابری‌ها و نحوه محاسبه آن بدانید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله کارلنسر با موضوع ضریب جینی را مطالعه کنید.

سفارش تنظیم لایحه مالیاتی

انواع معافیت مالیاتی بر اساس نوع کسب و کار

امروزه کسب و کارهای متعددی شامل قوانین مالیاتی می‌شوند که این موضوع سبب شده است تا بسیاری از افراد برای آگاهی از میزان مالیات، با انواع معافیت مالیاتی بر اساس نوع کسب و کار آشنا شوند. در قوانین مالیاتی کشور موارد متعددی از معافیت‌های مالیاتی شناخته شده است که از اصلی‌ترین موارد معافیت مالیاتی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد. 

• معافیت فعالیت‌های تولیدی، معدنی و گردشگری

طبق ماده ۱۳۲ قانون مالیاتی کشور، درآمد ناشی از فعالیت‌های تولیدی، معدنی و گردشگری از تاریخ اجرای این ماده، از زمان دریافت پروانه بهره‌برداری، به مدت پنج سال و در مناطقی که نسبت به دیگر مناطق کم‌تر توسعه یافته‌اند، به مدت ده سال مشمول مالیات نخواهند شد. در این دسته‌بندی، فعالیت‌های گردشگری شامل درآمد حاصل از کارهای خدماتی در مراکز خدماتی هم‌چون بیمارستان‌ها، هتل‌ها یا مراکز گردشگری اشخاص حقوقی غیردولتی است. لازم به ذکر است که مدت زمان معافیت از مالیات برای این فعالیت‌ها به مناطقی که در آن قرار دارند بستگی دارد

• معافیت مالیاتی اختراعات و اکتشافات

یکی از موارد اصلی معافیت از مالیات، می‌توان به معافیت مالیاتی مخترعین و مکتشفین اشاره کرد. اختراع و اکتشاف یکی از مواردی است که مشمول دریافت مالیات نخواهد شد و تحت شرایط خاص مالیات آن با نرخ صفر محاسبه خواهد شد. 

• معافیت مالیاتی فعالیت‌های کشاورزی

طبق ماده ۱۳۳ قانون مالیاتی کشور، صد درصد درآمد صندوق حمایت از توسعه بخش عشایری، کشاورزی، روستایی، کارگری، صیادان، کارمندی، دانشجویان و اتحادیه‌های آن‌ها از پرداخت مالیات معاف هستند. معافیت مالیاتی فعالیت‌های کشاورزی شرایط خاصی دارد که برای بهره برداری از این صنایع باید به آن شرایط توجه کرد. 

مطلب پیشنهادی: مالیات حقوق چیست؟

• معافیت مالیاتی بخش صادرات

در ماده 141 قوانین مالیاتی کشور آمده است که تمامی درآمدهای به دست آمده از فعالیت‌های غیرنفتی علی الخصوص صادرات محصولات کشاورزی معاف از مالیات می‌باشد. علاوه بر این لازم به ذکر است که ۲۰ درصد درآمد ناشی از صادرات مواد خام نیز مشمول مالیات نخواهد شد. 

• معافیت مالیاتی فعالیت‌های درمانی

بر اساس ماده ۱۳۷ قانون مالیاتی کشور، هزینه‌های درمانی که بابت معالجه خود، همسر، فرزندان، پدر و مادر، برادر و خواهران تحت تکلف در یک سال مالیاتی و در شرایط خاص پرداخت می‌شود، با تایید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از پرداخت مالیات معاف می‌شود. این اقدام برای ارتقاء سلامت جامعه و حفظ آن از اهمیت بالایی برخوردار است.

• معافیت سپرده‌های بانکی

تا سال ۱۴۰۱، سپرده‌های بانکی از پرداخت مالیات معاف بودند. اما با توجه به اینکه برخی از شرکت‌ها منابع مالی خود را به جای سرمایه‌گذاری در بانک، در سپرده قرار می‌دادند، تبصره‌ای در سال ۱۴۰۱ اعلام شدکه بر اساس آن حساب‌های پس‌انداز و سپرده‌های بانکی مشمول مالیات ۲۵ درصدی خواهد بود. 

• معافیت جوایز حوزه‌های علمی و پژوهشی

درآمد حاصل از فعالیت‌های تحقیقاتی و پژوهشی که دارای پروانه تحقیق از وزارتخانه‌های ذی‌صلاح باشند، تا مدت ده سال معاف از پرداخت مالیات است. البته لازم به ذکر است که شرایط و تبصره‌های خاصی برای این قانون وجود دارد که می‌تواند به منظور تشویق فعالیت‌های علمی و پژوهشی در کشور اعمال شود.

• معافیت مالیاتی حوزه آموزش

طبق قوانین مالیاتی کشور میزان درآمد به دست آمده از فعالیت‌های آموزشی در مدارس غیرانتفاعی، فنی و حرفه‌ای، آموزشگاه‌های فنی، دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی غیرانتفاعی و مهدهای کودک در مناطق کم ‌توسعه ‌یافته، همچنین درآمد باشگاه‌ها و موسسات ورزشی با مجوز سازمان تربیت بدنی، از پرداخت مالیات معاف می‌باشد. البته باید توجه داشت که درآمد موسسات نگهداری از معلولین ذهنی و حرکتی نیز در این دسته از معافیت‌ها قرار می‌گیرد. این اقدام برای تسهیل دسترسی به آموزش برای افراد زیرساخت‌های جامعه و توسعه سطح دانش و فرهنگ جامعه مفید است.

• معافیت مالیاتی بخش‌های تعاون

طبق قوانین مالیاتی، سود ناشی از اشتراکی‌ها و سودهای اضافی شرکت‌های تعاونی، که به منظور توسعه و بهبود واحدهای صنعتی و معدنی صورت می‌گیرد، تا ۵۰ درصد از پرداخت مالیات معاف می‌باشند. این اقدام ممکن است توسعه صنعت و اشتغال را در مناطق مختلف کشور ترویج دهد و از طرفی، برای شرکت‌های تعاونی، انگیزه‌ی اقتصادی فراهم می‌کند تا رشدی مستدام را تجربه کنند.

• معافیت مالیاتی صنایع دستی

مطابق ماده ۱۴۲ قانون مالیاتی، درآمد کسب شده از کارگاه‌ها و شرکت‌های تعاونی صنایع دستی از پرداخت مالیات معاف است. این اقدام می‌تواند به حفظ و پشتیبانی از صنایع دستی، به ویژه در مناطق روستایی و زیرساخت‌های اقتصادی ضعیف، کمک کند و به اشتغال زایی و توسعه اقتصادی در این مناطق کمک کند.

• معافیت مالیاتی فعالیت‌های اقتصادی در مناطق آزاد

براساس قوانین مالیاتی، فعالیت‌های اقتصادی در مناطق آزاد تجاری و صنعتی به مدت ۲۰ سال از پرداخت مالیات بر درآمد و دارایی معاف هستند. این اقدام باعث می‌شود که مناطق آزاد توسعه و رشد اقتصادی بیشتری را تجربه کنند و به عنوان مناطق مهمی برای سرمایه‌گذاری و تجارت در داخل و خارج از کشور شناخته شوند.

مطلب پیشنهادی: مالیات علی الراس چیست؟

• معافیت مالیاتی حوزه‌های فرهنگی و هنری

مطابق ماده ۱۳۹ قانون مالیاتی، فعالیت‌های فرهنگی و هنری که تحت نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام می‌شوند، معاف از پرداخت مالیات هستند. این اقدام می‌تواند به حمایت از فعالیت‌های فرهنگی و هنری در کشور کمک کرده و به توسعه و پیشرفت این حوزه‌ها کمک کند.

• معافیت مالیاتی ترانزیت کالا

حمل و نقل و ترانزیت خارجی در چارچوب مقررات مالیاتی از پرداخت مالیات معاف می‌باشند. این اقدام می‌تواند به تسهیل تجارت و حمل و نقل بین‌المللی کمک کند و باعث رشد اقتصادی کشور شود.

مطلب پیشنهادی: صورتحساب الکترونیکی مالیاتی چیست؟

• معافیت مالیاتی بیمه عمر

در ماده ۱۳۶ قانون مالیاتی کشور آمده است که تمامی میزان پرداختی برای بیمه عمر در شرایط خاص از پرداخت مالیات معاف می‌باشد. این اقدام می‌تواند به تشویق افراد برای اخذ بیمه عمر و ایجاد امنیت مالی برای خود و خانواده‌شان کمک کند.

• معافیت مالیاتی شرکت‌های دانش‌بنیان

این شرکت‌ها، به منظور توسعه علم و صنعت و تجاری‌سازی نوآوری‌ها معاف از پرداخت مالیات برای ۱۵ سال می‌باشند. این اقدام می‌تواند به تشویق سرمایه‌گذاری در صنایع دانش‌بنیان و ایجاد محصولات و خدمات نوآورانه کمک کند و به توسعه فناوری و اشتغال‌زایی در این حوزه کمک کند.

موارد ذکر شده از اصلی‌ترین مواردی است که از پرداخت مالیات معاف هستند. این مهم توانسته است تا بسیاری از صنایع کشور را در این مسیر پیشرفت داده و موجب رونق صنایع مذکور گردد. در این راستا، معافیت مالیاتی از اصلی‌ترین و کاربردی‌ترین قوانین مالیاتی کشور شناخته می‌شود.