مالیات حقوق چیست؟ نحوه محاسبه مالیات حقوق

مالیات حقوق یک امر مهم در دنیای مالیات و اقتصاد است که هم کارفرما و هم کارمندان با آن سر و کار دارند. این حق الزحمه که از طریق بیمه تامین اجتماعی بر کارکنان اخذ می‌شود، نقش اساسی در تأمین منابع مالی دولت ایفا می‌کند.
کارفرما موظف است مالیات حقوق و مزایای کارکنان را کسر کرده و به خزانه دولت واریز نماید. این فرآیند در مواجهه با تغییرات سالانه نرخ مالیات، چالش‌های خود را دارد و برخی افراد از پرداخت این مبالغ معاف می‌شوند.
مالیات حقوق یک شکل از مالیات مستقیم است که مستقیماً از حقوق و دستمزد کارمندان کسر می‌شود. این نوع مالیات معمولاً به صورت مقطوع اخذ می‌شود و نکته مهم این است که پرداخت‌کننده به تنهایی مسئول پرداخت مالیات نیست، بلکه یک شخص یا نهاد دیگر نیز در میانه این فرآیند وجود دارد که مبلغ مالیات را از منابع مختلف وصول و به سازمان مالیاتی کشور پرداخت می‌کند.

مالیات حقوق چیست؟

با توجه به قوانین کشور هر کسی که در حال حاضر در حال کار و دریافت حقوق است موظف به پرداخت مالیات بر این درآمد است. این مالیات به سازمان امور مالیاتی پرداخت می‌شود و بخش قابل توجهی از آن برای ارائه خدمات به مردم به کار می‌رود.
از دید کلی، هر کسی که در ایران به عنوان کارمند مشغول به کار است حقوق دریافت می‌کند و از طریق کارفرما تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار می‌گیرد و به این ترتیب ملزم به پرداخت مالیات حقوق خود می‌شود. لازم به ذکر است که مبلغ مالیات حقوق به صورت ثابت تعیین نمی‌شود و بسته به درآمد هر فرد مقدار آن متفاوت است. این نکته حائز اهمیت است که بودجه کشور علاوه بر تعیین نرخ مالیات، معافیت‌های مربوط به آن را نیز مشخص می‌کند.

مطلب پیشنهادی: صورت معاملات فصلی چیست؟

تعیین نرخ مالیات و معافیت‌های مالیاتی بر اساس بودجه کشور

مالیات حقوق به عنوان یکی از مهمترین مالیات‌ها است و طبق ماده 82 قانون مالیاتهای مستقیم، از درآمد حاصل از خدمات ارائه شده به دیگر افراد حقیقی یا حقوقی به صورت نقدی یا غیرنقدی کسر می‌شود. محاسبه و پرداخت این مالیات بر عهده کارفرما است و کارمندان مستقیماً مسئول آن نیستند. به عبارت دیگر، این مالیات به صورت مستقیم از درآمد افراد حقیقی یا حقوقی کسر می‌شود.
بر اساس ماده 84 قانون مالیاتهای مستقیم، درآمد مشمول مالیات حقوق شامل حقوق ثابت یا پایه و مزایای شغلی (مستمر یا غیرمستمر) است. این درآمد قبل از کسورات و پس از کسورات معافیت‌های مربوط محاسبه می‌شود.
همچنین ماده 85 قانون مالیاتهای مستقیم، نرخ مالیات حقوق کارکنان دولتی و غیردولتی را تعیین می‌کند. این نرخ مازاد بر میزان معین شده در ماده 84 قانون مالیاتهای مستقیم بوده و تا هفت برابر آن میزان مالیات سالانه را شامل می‌شود. به عبارت دقیق‌تر، این مالیات از میزان مذکور در ماده 84 معاف 10 درصد و 20 درصد میزان مزید را دربر می‌گیرد.
با توجه به اینکه میزان معافیت مالیاتی حقوق به صورت سالانه و ماهانه مشخص می‌شود، قانون بودجه سنواتی با مجوز مجلس نحوه محاسبه مالیات را تعیین می‌کند. به طور کلی ماده 84 قانون مالیاتهای مستقیم ذکر می‌کند که “میزان معافیت مالیات بر درآمد سالانه مشمول مالیات حقوق از یک یا چند منبع هر ساله در قانون بودجه سنواتی تعیین می‌شود.

کارفرمایان و مودیان حقوق می‌توانند از سامانه اطلاع رسانی سازمان امور مالیاتی کشور به نشانی www.intamedia.ir استفاده کنند تا مالیات بر درآمد حقوق را محاسبه و آخرین بخشنامه‌های منتشر شده در زمینه معافیت مالیات بر درآمد حقوق را مشاهده کنند. نرخ‌های مالیات بسته به سطح درآمد متفاوت است و برای هر کدام از این سطوح یک نرخ خاص محاسبه می‌شود.

مطلب پیشنهادی: مالیات علی الراس چیست؟

به عنوان مثال در سال 1401، نظام مالیات حقوق افرادی را که درآمد سالانه تا 67 میلیون و 200 هزار تومان دارند را معاف از پرداخت مالیات حقوق می داند. این به این معناست که هر دستمزد ماهانه بالاتر از 5 میلیون و 600 هزار تومان (حداقل حقوق پایه) مشمول مالیات است و بر اساس مابه‌التفاوت نرخ‌های متفاوتی محاسبه می‌شود.
ماده 85 قانون مالیات‌های مستقیم، به محاسبه مالیات بر حقوق کارکنان دولتی و غیردولتی و تا هفت برابر آن می پردازد. بر اساس این ماده، مالیات بر درآمد حقوق کارکنانی که بیشتر از مبلغ مشخص شده در ماده 84 این قانون دریافت می‌کنند محاسبه می‌شود. طبق این ماده، برای مبالغی که از مبلغ مشخص شده در ماده 84 بیشتر باشند نرخ مالیات معین شده است. به طور دقیق‌تر، مالیات سالانه برای مبالغ مازاد بر مبلغ مشخص شده در ماده 84، ده درصد (10%) است و برای مبلغی که بیشتر از این مبلغ باشد بیست درصد (20%) از مازاد به عنوان مالیات محاسبه می‌شود.

مالیات حقوق اضافه کاری

از طرفی دیگر در مورد مالیات اضافه کاری نیز بر اساس ماده ۸۲ قانون مالیاتهای مستقیم، هر فردی که با ارائه خدمات کاری خود به دیگران درآمد کسب کند نیز مشمول مالیات می‌شود. حال آنکه اضافه کاری به عنوان مزایای رفاهی محسوب نشود و به عنوان شغل تلقی شود، مشمول مالیات است و به عنوان درآمدی غیر مستمر تلقی می‌شود.
از این رو افرادی که اضافه کاری انجام می‌دهند، باید به موجب قوانین مالیاتی به مبلغ مشخصی از درآمد کسب شده از این اضافه کار مالیات پرداخت کنند. در برخی مواقع این مالیات به عنوان بخشی از کار به کارگران پرداخت می‌شود.
میزان پرداختی که به کارگران در رابطه با فعالیت‌های شغلی‌شان پس از کسر معافیت‌های مالیاتی داده می‌شود، مشمول مالیات حقوق است. این مالیات حقوق جزو مهمترین منابع درآمد دولت است و به منظور توزیع عادلانه‌تر درآمد و تأمین بخشی از هزینه‌های عمومی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مطلب پیشنهادی: مانده مرخصی چیست؟

اهمیت مالیات حقوق در سیستم مالیاتی

مالیات حقوق بخشی از سیستم مالیاتی یک کشور است که از شهروندان و کسب‌وکارها جمع‌آوری می‌شود. این مالیات به دولت کمک می‌کند تا خدمات عمومی، زیرساخت‌ها و برنامه‌های اجتماعی را تأمین کند. همچنین معافیت‌های مالیاتی و نرخ‌های مالیات حقوق به عنوان ابزارهایی برای تنظیم و تعادل در سیستم مالیاتی به‌کار می‌روند. این ابزارها به دولت امکان می‌دهند تا تأثیرگذاری مالیاتی را بر فعالیت های اقتصادی و توزیع درآمد کنترل کند.

اهمیت مالیات حقوق در تعیین عدالت اجتماعی و تأمین منابع مورد نیاز دولت برای ارائه خدمات عمومی نشانگر اهمیت این عنصر در ساختار مالیاتی کشورها است. معافیت مالیاتی یکی از موارد مهم در مالیات حقوق است و مقررات و شرایط مالیات حقوق به طور معمول با تعیین نرخ‌ها و سقف معافیت‌ها در ابتدای هر سال مالی تعیین می‌شود. این اقدام اهمیت زیادی در تنظیم و تعادل در سیستم مالیاتی دارد، زیرا که معافیت‌ها می‌توانند تأثیر زیادی بر تحرکات اقتصادی و توزیع درآمد در جامعه داشته باشند.
به عنوان مثال در سال 1401، افرادی که حقوق ماهیانه 5 میلیون و 600 هزار تومان داشتند و در پایان سال جمعاً به 67 میلیون و 200 هزار تومان درآمد رسیده بودند، از پرداخت مالیات حقوق معاف بودند. این نرخ معافیت هر سال ممکن است تغییر کند و به‌صورت مستقل اعلام می‌شود. این رویکرد به منظور حمایت از افراد با درآمد کمتر و افزایش قدرت خرید آنها اعمال می‌شود.
تعیین نرخ معافیت و شرایط مالیاتی به عنوان یکی از ابزارهای تنظیمی دولت در حوزه مالیات حقوق به‌نظر می‌رسد که بر تعادل و عدالت در جامعه تأثیر می‌گذارد.

مطلب پیشنهادی: مرخصی استعلاجی چیست؟

جمع بندی نهایی

مالیات حقوق به عنوان یکی از مهم ترین رویکردهای مالی در سیستم اقتصادی کشورها، نقش مهمی در تأمین منابع مالی دولت و تعادل در توزیع درآمد ایفا می‌کند. تعیین نرخ‌ها و معافیت‌ها در این حوزه، جزء اقداماتی است که با دقت و توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی تعیین می‌شود.
در این مطالب ارائه شده در مورد نحوه محاسبه مالیات حقوق و تغییرات سطح معافیت مالیاتی سالانه، اطلاعات مفیدی برای افراد و کارفرمایان فراهم کردیم. این اطلاعات می‌توانند در درک بهتر از سیستم مالیات حقوق و انجام تعهدات مالیاتی به‌صورت صحیح تأثیرگذار باشند. از آنجایی که مالیات حقوق به عنوان یکی از مهمترین منابع تأمین مالی دولت و ابزاری برای توزیع عادلانه‌تر درآمد در جامعه مطرح است، هر ساله تعیین نرخ‌ها و سقف‌های معافیت مالیاتی جهت تنظیم سیستم مالیات حقوق و بهبود ساختار اقتصادی اجتماعی نیز که اهمیت خاصی برخوردار است انجام می گیرد.