انطباق‌ پذیری سازمانی چیست؟

جهان به سرعت در حال تغییر است و از این‌رو اگر نتوانید خود را با این تغییرات هماهنگ کنید، پیشرفت نخواهید کرد. این موضوع در مورد تمام جنبه‌های زندگی از جمله کار صادق است. انطباق‌پذیری سازمانی به زبان ساده، توانایی هر سازمان یا شرکت برای تطبیق دادن خود با تغییرات است. در دنیای حرفه‌ای کسب و کار، این ویژگی لازمه پیشرفت و توسعه است، در غیر این صورت به احتمال زیاد به راحتی توسط رقبای جدید و البته به روز حذف می‌شوید. مطمئنا با گسترش سازمان‌ها و رقابت، نیاز به انطباق‌پذیری بسیار بیشتر از قبل می‌شود. حال به نظر شما چگونه می‌توان یک سازمان منعطف در برابر تغییرات ایجاد کرد؟ چگونه باید از این انطباق‌پذیری استفاده کرد؟ اگر خواهان جواب پرسش‌های مطرح شده هستید، در ادامه همراه ما باشید.

تعریف انطباق‌ پذیری سازمانی

تغییرات همیشه شامل فناوری و یا تکنولوژی نمی‌شود. قوانین و مقررات، نیازهای مصرف‌کنندگان و شرایط بازار از عوامل دیگری هستند که به مرور دگرگون می‌شوند. اگر بتوانید خود را با تغییر شرایط مثلا تغییر قوانین مالیاتی سازگار کنید، دارای انطباق‌پذیری سازمانی هستید. به عبارتی این مفهوم میزان توانایی سازمان شما را برای تطبیق دادن خود با شرایط جدید می‌سنجند. حال به نظر شما آیا برای یک مجموعه یا سازمان این مفهوم نیاز است؟
مشخصا پاسخ مثبت است. اگر نتوانید با نیازهای مصرف‌کنندگان و موارد دیگری که بررسی شد خود را وفق بدهید، موفقیتی نخواهید داشت. اما سازمانی که به راحتی با شرایط جدید تغییر می‌کند چه ویژگی‌هایی دارد؟ آیا این مفهوم می‌تواند در بهبود عملکرد هم دخیل باشد؟ در ادامه همراه ما باشید.

نقش انطباق‌پذیری سازمانی در بهبود عملکرد

آیا واقعا انطباق‌پذیری سازمانی می‌تواند باعث پیشرفت و بهبود عملکرد یک سازمان شود؟ اگر نگاهی به روند کاری شرکت‌های بزرگ بیندازید، می‌بینید که فعالیت‌های زمان حال آن‌ها با گذشته تغییر زیادی کرده است. اگر قرار بود که آن‌ها به همان شکل فعالیت کنند،‌ احتمالا در جایگاه فعلی قرار نداشتند. توسعه و پیشرفت برند و سازمان تا حد زیادی وابسته به این است که آیا به اندازه کافی انعطاف‌پذیری برای پذیرش تغییرات دارید یا خیر. چه به صورت مستقیم و چه غیر مستقیم انطباق‌پذیری می‌تواند در فاکتورهای مهمی مانند بالا بردن کیفیت خدمات، صرفه‌جویی در هزینه‌ تولید، گسترش بازار و جلب رضایت مشتری تاثیر داشته باشد. اما چگونه؟
نوآوری در سبک تولید و یا نوع محصول می‌تواند باعث ارائه خدمات سازمان و یا شرکت با هزینه‌ای کمتر از گذشته بشود. این نوآوری گاهی باعث بالا رفتن کیفیت و یا تولید محصول کاربردی‌تر می‌شود. با این شرایط می‌توان به جذب مصرف‌کننده بیشتر امید داشت. در حالت اول، سود شما از فروش بیشتر شده و در حالت دوم فروش بالاتری خواهید داشت. انطباق‌پذیری سازمانی ویژگی مثبتی است که می‌تواند حتی در فضاهای رقابتی هم به شما کمک کند.

اگر سازمان یا مجموعه شما دارای این ویژگی باشد، احتمالا به سرعت از یک رویکرد اشتباه خارج می‌شود. پس با این کار فرصت کافی به رقیب برای به دست گرفتن بازار نخواهید داد. به صورت خلاصه، انطباق‌پذیری را می‌توانیم عامل پایداری و توسعه یک شرکت یا کسب و کار بدانیم.

مطلب پیشنهادی: ساختار سازمانی چیست؟

سازمان‌های انطباق‌پذیر چه خصوصیاتی دارند؟

چگونه می‌توان به یک سازمان ویژگی انطباق‌پذیری داد؟ شرکتی که می‌تواند خود را با شرایط و چالش‌های مختلف کار سازگار کند، ویژگی‌های مشخصی هم دارد. این ویژگی‌ها مانع از انتخاب‌های سلیقه‌ای شده‌اند. اما این ویژگی‌ها چه هستند؟

مشخص بودن راه

منظور از مشخص بودن راه، وجود هدف مشترک میان تمامی اعضا است. تا زمانی که یک هدف خاص وجود نداشته باشد، انطباق‌پذیری سازمانی معنایی پیدا نمی‌کند. شرکت‌هایی که هدفی مشخصی دارند، انعطاف بیشتری در برابر تغییرات خواهند داشت. آن‌ها به سرعت در برابر چالش‌های پیش‌رو تغییر پیدا می‌کنند تا بتوانند بازهم به هدف مشترکی که تعیین کرده‌اند، برسند. پس مشکلات هیچ‌گاه نباید مانعی برای دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده باشند.

در عوض شاید این روش‌ها و یا مسیر باشد که بسته به شرایط تغییر می‌کنند تا بازهم به همان مقصد مشخص شده برسند‌. گروهی به اشتباه وجود هدف مشترک را مانعی برای انعطاف در برابر چالش‌ها می‌دانند. این در حالی است که ثبات هدف، محدودیتی برای این ویژگی ایجاد نمی‌کند.

آینده‌نگری

یکی از ویژگی‌های مهم انطباق‌پذیری سازمانی، داشتن تفکر رو به جلو و آینده‌نگری است. گاهی نیاز است که برخی از چالش‌های مسیر پیش‌بینی شده و برای آن آماده‌سازی انجام بشود. در سازمان‌های منعطف در برابر تغییرات، تمامی مشکلات احتمالی پیش‌بینی شده و برای آن برنامه‌ریزی می‌شود‌‌. از این رو می‌توانند ساده‌تر از آن‌ها عبور کنند و یا اینکه در صورت ضرورت، آن‌ها را تغییر بدهند. با این وجود، نباید تصور کنید که آینده‌نگری یک سازمان منعطف می‌تواند برای تمامی چالش‌ها راه‌حل داشته باشد.

موفقیت یک سازمان، تحت تاثیر عوامل زیادی است که برخی از آن‌ها از پیش‌بینی‌ها خارج است. مثال بارز آن، شیوع بیماری همگانی کرونا بود که شاید کمتر کسی آن را پیش‌بینی می‌کرد. البته آینده‌نگری در مورد مشکلات دیگر باعث می‌شود تا انرژی و ظرفیت سازمان برای مواجه با چنین موارد غیرقابل پیش‌بینی حفظ شود.

نوآوری

انطباق‌پذیری سازمانی می‌تواند نوآوری در مواجه با مشکلات را بیشتر کند. خلاقیت زمانی ایجاد می شود که توانایی و قدرت ریسک افزایش پیدا کرده باشد. در این شرایط افراد به سراغ راهکارهایی می‌روند که شناخته شده نیستند، اما می‌توانند کارآیی زیادی داشته باشند. توانایی تغییر در برابر مشکلات، یعنی اینکه کارکنان سازمان بتوانند از قابلیت نوآوری برای حل مشکلات جدید برخوردار باشند. سازمان‌هایی که به راحتی با شرایط مختلف سازگار می‌شوند، دارای خلاقیت و نوآوری زیادی هستند و از این‌رو به راحتی از پس دشواری‌های جدید بخواهند آمد.

مهارت‌های لازم برای انطباق‌پذیر شدن سازمان

چه چیزی باعث می‌شود که برخی شرکت‌ها به سرعت با تغییرات سازگار می‌شوند؟ این شرکت‌ها مطمئنا دارای مهارت‌ها و ساختارهای ویژه‌ای هستند اما این مهارت‌ها چه هستند؟

آموزش مداوم

برای انطباق‌پذیری سازمانی باید به صورت مستمر به دنبال یادگیری باشید. این راهکار می‌تواند تجربه را بیشتر و در برخورد با مشکلات خلاق‌تر کند. دنیا روز به روز در حال تغییر است و به همین دلیل تا زمانی که با مسائل روز آشنا نشوید، نمی‌توانید همگام با آن‌ها حرکت کنید. ضمن اینکه یادگیری مستمر می‌تواند راه‌ حل‌های جدیدی برای چالش‌های مسیر، ایجاد کند. پس سعی کنید همیشه به دنبال یادگیری مسائل جدید باشید.

تلاش

برای شرکتی که تلاش و پشتکار ندارد، مواجه با موانع می‌تواند مشکل‌ساز بشود. مطمئنا چالش‌های جدید به پشتکار بیشتری نیاز دارند، در غیر این صورت بزرگتر خواهند شد. تلاش باعث انطباق‌پذیری سازمانی در برابر مشکلات برای رسیدن به هدف می‌شود.

تحلیل دقیق

زمانی می‌توانید بهترین راه‌ حل برای یک مشکل را پیدا کنید که بتوانید به درستی آن را تحلیل کنید. همه مهارت‌های گفته شده در قبل زمانی کارآیی پیدا می‌کنند که در مسیر درست استفاده بشوند. بدون تحلیل دقیق مشکل، رسیدن به راه‌ حل درست امکان‌پذیر نمی‌شود. از این‌رو هر چند که تلاش می‌کنید، اما از آن جایی که در مسیر درست نیست، از هدف نهایی دورتر می‌شوید. پس سازمان‌هایی که در پرسنل خود مهارت تحلیلی را پرورش می‌دهند، می

کنجکاوی

انطباق‌پذیری سازمانی تا حدی وابسته به این است که شما تا چه حد در مورد روش‌های مختلف کنجکاو هستید. این ویژگی باعث می‌شود تا شما دائما در جستجوی روش‌های جدید باشید. پس احتمالا توانایی بیشتری برای حل مسائل و مشکلات خواهید داشت. هم‌چنین این خصلت کمک می‌کند تا برخلاف بسیاری از افراد از چالش‌ها فرار نکنید. این افراد عمدتا علاقه‌مند به یادگیری تجارب جدید هستند و همین موضوع باعث استقبال آن‌ها از چالش‌های جدید می‌شود.

نحوه افزایش انطباق‌پذیری سازمانی

وفق دادن خود با شرایط مختلف دشوار است، چراکه نیاز است تا دائما بسته به شرایط تغییر کنید. همین موضوع شاید بسیاری از انطباق‌پذیری سازمانی دور کند. اما این دور شدن می‌تواند آسیب‌هایی را در درجه اول به خود کارکنان و سپس سازمان و مجموعه برند. به‌روز بودن باعث می‌شود که بتوانید همیشه راه حل‌های بهتری برای موفقیت داشته باشید. اما چگونه می‌توان انطباق‌پذیری یک سازمان را بیشتر کرد؟

مقاومت و استقامت در برابر چالش‌ها

اولین قدم برای نزدیک شدن به سازمانی که در برابر چالش‌ها منعطف است، فرار نکردن و مقاومت در برابر مشکلات است. مسیر کاری هیچ شرکت یا مجموعه‌ای بدون دشواری است. پس اگر قرار باشد که همه آن‌ها از چالش‌ها فرار کنند، دائما باید مجموعه‌های جدیدی ایجاد بشود. اگر به اهداف و مقاصد خود اعتقاد داشته باشید، در برابر این مشکلات مقاومت کرده و سعی می‌کنید تا به شکل صحیح آن‌ها را حل کنید. پس برای افزایش انطباق‌پذیری سازمانی باید توانایی مقاومت در برابر دشواری‌ها را داشته باشید.

تمرکز بر تکنولوژی و فناوری‌های به روز

تکنولوژی با سرعتی خیره‌کننده در حال رشد است و چه بسا در آینده‌ای نزدیک کلیه مشاغل فعلی تغییر پیدا نکنند. چه بخواهید و چه نخواهید فناوری مدام در حال پیشرفت است، به همین دلیل اگر نسبت به آن بی‌توجه باشید، شکست می‌خورید. مثال بارز چنین موردی در گذشته برای بسیاری از شرکت‌های بزرگ رخ داده است. زمانی نوکیا جزو معتبرترین برندهای گوشی همراه در بازار بود. اما با ظهور فناوری جدید مانند اندروید، این شرکت به سرعت به سمت نابودی رفت. شاید اگر نوکیا از همان ابتدا به این فناوری جدید اهمیت می‌داد، اکنون جای برند‌هایی مانند اپل را گرفته بود. برای رسیدن به انطباق‌پذیری سازمانی نباید در برابر فناوری‌های جدید استقامت کنید. بهتر است همیشه تغییرات جدید در این حوزه را بررسی کنید و از موارد جالب و کاربردی، استقبال کنید.

مطلب پیشنهادی: فرهنگ سازمانی چیست؟

داشتن احساس مسئولیت

زمانی در برابر تغییرات سازگار و موفق می‌شوید که هر فردی در یک مجموعه‌ بتواند مسئولیت خود را به درستی انجام بدهد. بیشتر کسب و کارهای موفق شامل یک مجموعه کامل و نه شخص می‌شود. اگر هر فردی در این مجموعه از انجام وظایف خود سر‌پیچی کند، موفقیت حاصل نمی‌شود. پس افزایش مسئولین‌پذیری می‌تواند یکی از راهکارها برای رسیدن به یک سازمان انطباق‌پذیر باشد. البته احساس مسئولیت زمان ایجاد می‌شود که کارکنان انگیزه کافی برای ادامه فعالیت‌های خود را داشته باشند. پس تقویت انگیزه و روحیه می‌تواند در راستای مسئولیت‌پذیری برای سازمان مهم باشد.

وجود تفکر سیستمی

اگر کارکنان هر کدام اهداف خود را در مجموعه دنبال کنند، پیشرفتی حاصل نمی‌شود،‌ چون برآیند این تلاش‌ها یکسان نیست و از این‌رو نمی‌توان امید داشت که تلاش‌های صورت گرفته نتیجه‌ای داشته باشد. اما در نقطه مقابل تفکر سیستمی قرار دارد که باعث می‌شود همه فعالیت‌ها به صورت یک مجموعه واحد دیده شده و تمام اجزا مورد توجه قرار بگیرند. روحیه تیمی و وجود تفکری می‌تواند تمامی تلاش‌ها را هم‌سو کرده و باعث نتیجه‌دهی آن‌ها شود.

شناسایی خلاهای موجود

انطباق‌پذیری سازمانی هدفی است که رسیدن به آن بسیار دشوار می‌باشد. حتی گاهی شرکت‌هایی که مدعی چنین ویژگی هستند هم نمی‌توانند چالش‌های جدید را با موفقیت پشت سر بگذارند. یکی دیگر از راهکارها برای افزایش انعطاف‌پذیری در یک سازمان، بررسی و پیدا کردن مشکلات و خلأهای موجود است. اگر این مشکلات برطرف نشوند، توانایی انعطاف‌پذیری را از شما خواهند گرفت. پس بهتر است ضعف‌هایی که سیستم شما اکنون با آن مواجه است را شناسایی کرده و برای تقویت یا رفع آن‌ها قدم بردارید.

گسترش مشارکت اعضا

هر چه در کار شفاف‌تر بوده و مشارکت بیشتری با اعضای خود داشته باشید، انطباق‌پذیری سازمانی بالاتری خواهید داشت. زمانی که اعضا واقعیت‌های سازمان را بدانند و در تصمیم‌گیری‌ها شرکت داشته باشند، بهتر به تغییرات احتمالی واکنش نشان می‌دهند، چراکه برای آن آماده هستند. این راهکار مفید برای افزایش انعطاف‌پذیری می‌تواند به صورت غیر مستقیم، راهکارهای دیگر بررسی شده مانند اعتماد اعضا را تسهیل کند.

فرهنگ سازمانی چه تاثیری بر انطباق‌پذیری خواهد گذاشت؟

یکی از راهکارهایی که می‌تواند برای ایجاد یا افزایش انطباق‌پذیری سازمانی مورد استفاده قرار بگیرد، ارتقا فرهنگ مورد نیاز برای این کار است. منظور از فرهنگ مجموعه‌ای از اعتقادات و رفتار‌ها است که مشخص می‌کند اعضا در یک مجموعه‌ چگونه با هم رفتار کنند. فرهنگ سازمانی باعث می‌شود تا برخی شرکت‌ها سریعتر تغییرات را بپذیرند و متناسب با آن عوض شوند و برخی دیگر نتوانند با این تغییرات کنار بیایند.

این ویژگی از چندین طریق، پذیرش تغییرات را ساده‌تر می‌کند. اگر فرهنگ شکل گرفته در یک مجموعه بر پایه ویژگی‌های لازم برای انطباق‌پذیری یعنی خلاقیت، سازگاری و ارتباط موثر و کار گروهی بنا شده باشد، اعضا می‌توانند به راحتی با شرایط جدید خود را وفق بدهند. در این سازمان افراد شرایط جدید را یک فرصت برای پیشرفت و نه چالش می‌دانند. مطمئنا این دیدگاه به آن‌ها کمک می‌کند که بهتر خود را با شرایط جدید سازگار کنند و علاوه بر این، اعتماد به نفس بیشتری هم برای پیدا کردن راه حل داشته باشند.

پس به نوعی می‌توان نقش فرهنگ را در انطباق‌پذیری سازمانی تسهیل‌کننده دانست. علی رغم همه این مزیت‌ها، غالبا سازمان‌ها به خصوصیات دیگری برای افزایش انعطاف‌پذیری خود توجه می‌کنند و از این‌رو شاید به همین دلیل سایر ویژگی‌ها نتوانند به اندازه‌ای که باید، مفید باشند.