عقد خرید دین بانک چیست؟ چه تفاوتی با ربا دارد؟

آیا تا به حال عبارت خرید دِین را شنیده‌اید؟ خرید دین، عقدی است که به وسیله آن، بانک اسناد تجاری و یا اوراق صادر شده از طرف بدهکار را پیش از موعد از طلبکار با مبلغی کمتر از ارزش واقعی آن خریداری می‌کند و در موعد مشخص، اسناد یا اوراق مبلغ را از صادرکننده دریافت می‌کند. این قرارداد با اسم سند تنزیل تجاری نیز شناخته می‌شود. این روش در زمان‌هایی که شخص یا بنگاه طلبکار نیاز مالی دارد، کاربرد دارد.

عقد خرید دِین در اسلام چه حکمی دارد؟

خرید دین در متون فقهی تعریف مشخصی ندارد. براساس احکام شرعی، دو روش برای کاهش بدهی در مقابل پرداخت پیش از سررسید وجود دارد. در حقیقت هدف از قرارداد خرید دین، تامین نیاز مالی کوتاه مدت مشتریان بانک‌‌‌ها است. خرید دین یکی از عقود اسلامی برای بالا بردن امکان نقد شوندگی قراردادهای بلند مدت است. در این خصوص بین فقهای شیعه یکسری اختلاف نظرات وجود دارد. بیشتر فقها اعتقاد دارند که معامله بدهی با مبلغ کمتر به خود شخص، فاقد اشکال است، اما برخی از فقها اعتقاد دارند که امکان پیاده‌سازی تمامی شرایط عقد خرید دین در قراردادهای بانکی وجود ندارد.

بیشتر بدانید: مالیات علی الراس چیست؟

وام خرید دین

در حال حاضر بسیاری از بانک‌ها اقدام به اعطای وام خرید دین می‌کنند. وام خرید دین، وامی است که در زمان خرید کالا به خریدار اعطا می‌شود. بانک در زمان خرید کالا مبلغ را به فروشنده پرداخت می‌کند و در آینده مبلغی را بیش از مبلغ کالا از خریدار دریافت می‌کند. در قرارداد خرید دین،فروشنده دین تعهد می‌دهد که در صورتی که مدیون در موعد مقرر شده دین خود را پرداخت نکند، خود آن موظف به پرداخت آن دین است.

آیا خرید دین، همان ربا است؟

عقد خرید دین میتواند در صورت صوری و واقعی انجام گردد. در صورتی که خرید دین در قالب صوری انجام شود، همان ربا است و مخالف شرع است. در این صورت عقد انجام شده به صورت کامل حرام است. از راه‌های تشخیص صوری یا واقعی بودن می‌توان به این مورد اشاره کرد که در صورتی که دین امکان معامله در بازارهای ثانویه را داشته باشد، واقعی است.

مطلب مرتبط: انواع اسناد اداری

شرایط اسناد و اوراق تجاری به جهت عقد خرید دین

از طرف بانک مرکزی، شرایطی برای اسناد و اوراق تجاری که اقدام به عقد خرید دین با بانک‌های تجاری می‌کنند قرار داده شده است.

• دین ذکر شده در اسناد و اوراق تجاری، باید واقعی باشد.
• باید سررسید اسناد و اوراق تجاری پس از تحویل کالا باشد و موضوع آن اسناد و اوراق قرضه باشد.
• مدت اسناد عرضه برای خریداری در بانک، نباید بیش از 12 ماه باشد.

جمع بندی

عقد خرید دین یکی از پر استفاده‌ترین عقود در نظام بانکی است و سبب می‌شود تا بنگاه‌های اقتصادی و اشخاص حقیقی، میزان نقدشوندگی قراردادهای بلند مدت خود را افزایش دهند.