تدریس خصوصی فلوت

یکی از نخستین نکاتی که در آموزش فلوت می‌آموزیم این است که این ساز، هم به صورت سنتی و هم به صورت مدرن، هم در شرق عالم و هم در غرب آن، هم برای تکنوازی و هم برای همنوازی و هم در قیمت‌های بسیار ارزان و هم بسیار گران یافت می‌شود. پس تا همین جا می‌دانیم که قرار است در آموزش فلوت با سازی با ساختارهای مختلف، دارای تنوع زیاد، کاربردی در سبک‌های متنوع و از جنس‌های گوناگون آشنا شویم. با توجه به این توضیحات بارها دیده شده است که یک علاقمند به یادگیری و آموزش فلوت به آموزشگاه های مربوطه به منظور یافتن یک استاد یا دوره تخصصی مراجعه کرده است. از آنجایی که همه مدرسان تدریس خصوصی فلوت به کار با مدل های مختلف این ساز مسلط نیستند، امر دور از انتظاری نیست که برای یافتن مدرس یا دوره مورد نظر خود سختی زیادی متحمل شویم! سوال مهم این است که مگر چند نفر مشتاق یادگیری سازی مثل ژیائو یا کودی هستند که استادی مختص آموزش آنها در یک آموزشگاه استخدام شود؟ این در حالیست که کارلنسر بواسطه مهیا کردن شرایطی برای همکاری های پروژه ای، از توانایی همه مدرسان موسیقی حتی در زمینه آموزش فلوت های کمتر شناخته شده نیز بهره مند است. چنانچه شما نیز از علاقمندان به فلوت (یا در ساختار شرقی آن؛ نی) هستید، پیشنهاد می‌کنم تا انتها با ما همراه باشید!

طبق گزارشی از ژورنال Nature که در آگوست 2009 به چاپ رسید، ادعا شد که باستان شناسان در غار هوله فلس (Hohle Fels) در نزدیکی اولم (Ulm) آلمان فلوتی پیدا کرده‌اند که متعلق به 35 هزار سال پیش است! این فلوت پنج سوراخه با دهانه V شکل که از استخوان بال کرکس ساخته شده بود، گمان همگان را به این سمت برد که این وسیله، بی‌شک قدیمی‌ترین ساز ساخت دست بشر است که تا کنون پیدا شده است. در حالی که این خبر هنوز هیجان‌انگیز و تازه بود، یک بازنگری در غار Geißenklösterle از همین کشور به وضوح خبر از عمر 42 الی 43 هزاره فلوت‌ها می‌داد. اگرچه برای دست‌داران موسیقی این امر گواهی بر خوش‌ذوقی نیاکانشان بوده و به آن‌ها می‌گفت که در مسیری کهن و پر رهرو قدم گذاشته‌اند، اما در ابعاد دیگر وجود چنین کشفیاتی حتی بخش‌هایی تاریک از تاریخ بشر روی کره زمین را روشن می‌کرد. به عنوان مثال پر شدن یک شکاف رفتاری و شناختی بین نئاندرتال‌ها و انسان مدرن اولیه! با گذر از این توضیحات باید گفت که می‌توان رد نی یا فلوت را همه مکان‌ها و همه زمان‌ها دید! از مقبره‌ای در جیاهوی چین با قدمتی 9000 ساله گرفته تا الواحی با خط میخی در سومر که به این ساز اشاره کرده‌اند یا متون تازه ترجمه گیل گمش و کتاب مقدس، در پیدایش باب 4:21! شاید چند دهه باشد که با پن فلوت آمریکای جنوبی آشنا شده باشیم، اما بی تردید به دلیل قرابت تاریخی و فرهنگی نوای فلوت‌های یونانی، عثمانی، کردی و عربی را حتماً شنیده‌ایم. نی ایرانی هم که جای خود را دارد؛ ساز چوپان، ساز مولانا و ده‌ها لقب دیگری که به آن داده‌اند، همه و همه گواهی بر کاربرد و محبوبیت این ساز خوش‌نواست!

فلوت‌ها تا سال 1660 دارای ساختار کلاسیک و ساده‌ای بودند که عبارت بود از لوله‌ای با دو سر باز و تعدادی سوراخ روی آن، یعنی همان سازی که علاقمندان به آموزش فلوت چوبی با آن سروکار دارند! این در حالیست که این سا‌زها کم کم به سمت کلیددار شدن حرکت می‌کردند. در همین رابطه، در قرن 18 تئوبالد بوهم فلوتی را بر اساس همین سازهای کلیددار طراحی کرد که 8 کلید داشت. از مهمترین ویژگی‌های این ساز که به فلوت بوهم یا کلید دار معروف شد می‌توان به سهولت انگشت‌گذاری اشاره کرد. اما فکر پشت طراحی این ساز چه بود؟ بوهم می‌دانست که می‌توان فلوتی با ۱۷ الی ۲۳ کلید و حتی بیشتر ساخت. از آنجایی نوازنده برای نواختن این ساز این تعداد انگشت نداشت، به این فکر افتاد که سازوکاری طراحی کند که با فشردن کلیدها یک صدا و با رها کردنشان صدایی دیگر از فلوت خارج شود. به همین منظور کلیدها را با کمک یک میله به هم متصل کرد تا به طور همزمان باز یا بسته شوند. در نتیجه نوازنده از فشردن کلیدهای بیشتر با تعداد انگشتانش در آنِ واحد معاف می‌شد. سخن از بوهم یا بُم به میان آمد، خالی از لطف نیست که چند خطی هم از این نابغه دنیای موسیقی که بویژه به علاقمندان فلوت کمک و الطاف بسیاری کرده است صحبت کنیم. تئوبالد بوهم یک نوازنده درباری باواریایی، یک نوازنده برجسته و آهنگساز مشهور بود که وی را بیشتر برای بهبود ساختار فلوت کنسرت و سیستم‌های انگشت‌گذاری می‌شناسند. همانطور که گفته شد این اقدامات قریب به 2 قرن پیش انجام گرفته است، در اوج فقدان اطلاعات و کمبود امکانات! این در حالیست که در عصر ما افراد زیادی در پی آموزش ساخت فلوت با نی چوبی یا آموزش ساخت فلوت با کاغذ هستند.

فلوت‌ها (Flute) در ساختار سنتی خود سازهایی بادی چوبی هستند که صدای آن‌ها در اثر نوسان هوای دمیده‌ شده بر دهانه ‌آن‌ها تولید می‌شود. این در حالیست که برخی دیگر از این سازها بواسطه لرزش قمیش صدا تولید می‌کنند. از این گذشته تقریباً همه آن‌ها «سُل» محور هستند. ویژگی‌های گفته شده را می‌توان خصوصیت همه سازهایی که با این نام می‌شناسیم دانست. با این وجود فلوت‌ها دارای تنوع زیادی هستند، در نتیجه به منظور آموزش فلوت ابتدا باید بدانیم کدامیک مناسب ماست. در همین راستا فلوت‌ها را در دسته‌های زیر تقسیم‌بندی می‌کنند:

گاهی فلوت‌ها نظیر نمونه‌های سنتی آن، دارای دو انتهای باز هستند که نوازنده پس از گذراندن آموزش فلوت مبتدی ، در حالی که فلوت را در راستای دهان خود نگه‌ می‌دارد، در یک چهارم پایینی آن می‌دمد. لازم به ذکر است که برخی فلوت‌ها مانند فلاژولت، فوجارا و اوکارینا دارای کانالی برای انتقال هوا به لبه بنام Fipple هستند که نوازندگی را آسان‌تر می‌کنند. این در حالیست که در برخی دیگر از نمونه‌ها فلوت مثل نی، شیائو، کاوال، دانسو، شاکوهاچی، آناسازی و کوئنا، ساز به صورت جانبی در راستای شانه چپ یا راست نوازنده قرار می‌گیرد و فلوتیست از سوراخ کناری لوله هوا را وارد ساز می‌کند. در ادامه گفتنی است که نباید فلوت‌های انتهایی را با فلوت‌های فیپل‌دار مانند ریکوردر که به صورت عمودی نیز نواخته می شوند، اشتباه گرفت؛ چرا که این اینسترومنت‌ها دارای یک مجرای داخلی برای هدایت جریان هوا در لبه سوراخ تُن هستند.

فلوت‌ها را می‌توان هم به صورت انتها باز و هم انتها بسته یافت. در همین رابطه سازهایی مانند پن پایپ، اوکارینا یا همین سوت‌های پلاستیکی که به سوت پلیسی یا سوت داور معروفند از جمله فلوت‌های ته بسته می‌باشند. فلوت‌های ته‌باز مانند فلوت کنسرت یا نمونه‌هایی که در آموزش فلوت زنی ریکوردر با آن‌ها کار می‌کنیم، هارمونی بیشتری دارند و در نتیجه ضمن تولید صدایی روشن‌تر، انعطاف قابل توجهی هم برای نوازنده فراهم می‌کنند. اگرچه ما عادت داریم فلوت‌ها را به صورت تک شاخه ببینیم، اما فلوت‌هایی با تعداد لوله بیشتر هم وجود دارند. فلوت‌های با طنین‌دهنده‌ یا لوله‌های چندتایی مانند پن فلوت را می‌توان هر بار با یک رزوناتور نواخت. از طرفی دیگر همانند آموزش فلوت ساده با فلوت‌های دوتایی می‌توان بیش از یک نوا از ساز خارج کرد. فلوت ها را می توان با چندین منبع مختلف هوا نواخت. هوا در فلوت‌های معمولی با دهان دمیده می شود، اگرچه برخی فرهنگ‌ها از بینی هم استفاده می‌کنند. با این حال در مواقعی که لوله‌ها از نظر صوتی شبیه به فلوت‌های مجرایی هستند، از دمنده‌های مکانیکی و الکتریکی یا فن دمنده استفاده می‌شود.

فلوت آلتو یا فلوت سل، سازی با صدا بم است که در ارکستر سمفونیک کاربرد بیشتری دارد. اگرچه نت‌نویسی و انگشت گذاری فلوت آلتو مانند سایر فلوت‌هاست، اما یک چهارم درست، پایین‌تر از نت نوشته شده صدا می‌دهد و نوازنده آن نیز به نفس بیشتری برای دمیدن نیاز دارد. در آموزش فلوت باس نام این ساز را زیاد می‌شنویم، چون فلوت باس نوعی آلتوست. اینسترومنتی که معمولاً با آن تکنوازی نمی‌شود و به دلیل صدای بمی که دارد نزد رهبران ارکستر محبوبت‌تر است. نهایتاً در خصوص ساختار فیزیکی این دو ساز می‌توان گفت که هر دو خمیده و شبیه حرف J هستند. بدین ترتیب دسترسی نوازنده به سوراخ دهانی سرساز امکان‌پذیر است.

فلوت‌های چوبی تک کلید معمولاً در نت «رِ»، فلوت‌های عرضی چوبی هستند که در موسیقی کلاسیک اروپا بویژه از اوایل قرن 18 تا اوایل قرن 19 نواخته می‌شدند. این ساز اغلب به عنوان فلوت باروک معرفی می‌شود. فلوت‌های باروک که به تدریج توسط فلوت کنسرت در قرن نوزدهم به حاشیه رانده شدند، دوباره از اواخر قرن بیستم به عنوان سازی برای پرفورمنس‌هایی با تم تاریخی بکار گرفته شدند. در توضیح این ساز که برای شاید برای هنرجویان آموزش فلوت باروک جالب باشد، فلوت باروک یا تراورسو سازی با شش سوراخ و یک کلید است که بواسطه داشتن همان کلید می‌توان نت‌های «ر دیز» و «می بمل» و همچنین گام‌های متعدد مینور و ماژور را با آن نواخت. نکته جالب در خصوص این ساز این است که آهنگسازان بزرگی نظیر باخ، هندل و تیلمان بخش فلوتی آهنگ‌های خود را با توجه به صدای این ساز می‌ساختند. این ساز هم به صورت چوبی و هم فلزی وجود دارد که نمونه قدیمی آن صدایی لطیف و ملایم و نمونه مدرن صدایی تیز و قوی‌تر دارد. گفتنیست امروزه از نمونه‌های فلزی و مدرن به دلیل داشتن صدایی ایده‌آل – همسان بودن صوت در همه نت‌ها – بیشتر استفاده می‌شود.

فلوت‌های چینی را معمولاً با نام دیزی (Dizi) می‌شناسند که در اندازه، با ساختار و تعداد سوراخ‌ها و کلیدهای مختلف یافت می‌شوند. شاید یکی از اصلی‌ترین سرفصل‌های آموزش فلوت بامبو را بتوان آموزش فلوت چینی دانست، چرا که بیشتر از این جنس ساخته می‌شوند. با این حال دیزی را از چوب، یشم، استخوان و انواع فلزات نیز می‌سازند. یکی از ویژگی‌های جالب فلوت‌های چینی استفاده از یک غشای تشدیدکننده نصب شده بر روی یکی از سوراخ‌های آن است که با ستون هوای داخل لوله می‌لرزد. این غشا که دی مو (di mo) نام دارد، معمولاً یک دستمال کاغذی نازک است که صدای روشنی به فلوت می‌دهد.

این نوع فلوت‌ها معمولاً در ساده‌ترین شکل ممکن و با مواد اولیه‌ای ارزان مثل پلاستیک و چوب ساخته می‌شوند. به همین دلیل مناسب آموزش فلوت کودکان و آموزش فلوت از پایه به افراد مبتدی می‌باشند. استفاده از این ساز مانند بلز روشی برای آموزش بازی محور است. چنانچه تمایل دارید از طریق آموزش فلوت اسباب بازی یا آموزش بازی فلوت نوازندگی را به دلبند خود بیاموزید، تهیه این ساز علاوه بر جذابیت برای کودک، هزینه‌ زیادی را هم در بر نخواهد داشت. صد البته در این راه جویا شدن نظر یک استاد آموزش فلوت زدن ضرری ندارد. پیشتر به سازهای آلتو و باس اشاره‌ای کردیم. این سازها در زمره فلوت‌های ریکوردر هم قرار می‌گیرند. علاوه بر آن‌ها باید ریکوردر سوپرانو که با صدا زیر خود مناسب ملودی‌های شاد بوده و همچنین ریکوردر تنور که دارای صدایی بم است را به این دسته اضافه کرد.

فلوت پیکولو یک ساز چوبی بدون دکمه با صدایی تیز و سوت‌گونه است، در نتیجه می‌توان گفت که مناسب افراد متقاضی آموزش فلوت عربی و آموزش فلوت ایرانی می‌باشد. در حالی که خود اعراب از این ساز خیلی استفاده نمی‌کنند، اما به خاطر نوایی که معمولاً در مشرق زمین شنیده‌ایم به آن فلوت عربی می‌گویند. افرادی که در پی آموزش فلوت با نی هستند، هنگام کار با این ساز خوش‌آوا اندکی کارشان سخت است، چرا که این ساز فاقد کلید می‌باشد. با این حال وجود مزایایی نظیر امکان نواختن گام کروماتیک شرقی و ربع پرده‌ها که در موسیقی سنتی ایرانی کاربرد دارد این سختی را به لذت تبدیل می‌کند.

ما ابتدا در خصوص تنوع فلوت‌ها صحبت کردیم که یادآوری کنیم با وجود یکی بودن سازوکار این سازها، تفاوت‌های بزرگی نیز میانشان وجود دارد. پس مهم است که می‌خواهیم کدامیک را یاد بگیریم! در امر تدریس خصوصی فلوت ، انتخاب نوع ساز و استاد رابطه تنگاتنگی با هم دارند. با گذر از این مطلب، سرفصل‌های اصلی زیر در آموزش فلوت ایرانی و بین‌المللی با شما کار خواهد شد:

چنانچه شما در پی یادگیری فلوت از هر نوع آن هستید، می‌توانید معلم مد نظر خود را در کارلنسر بیابید. کارلنسر با گرد هم آوردن مدرسان جوان، خلاق و مستعد فلوت در پی برگزاری دوره‌هایی پربازده، به صورت آنلاین و خصوصی، با تنوع زیاد و دارای گستره‌ای اقتصادی برای مخاطبین خود می‌باشد. برای انتخاب مدرسی اصلح، پیشنهاد می‌کنم رزومه کاری و نظر سایر هنرجویان مدرس مورد نظر خود را نیز بررسی نمایید.

کارلنسر به عنوان پلتفرم آموزش آنلاین و تدریس خصوصی موسیقی، در پی آن است که تعداد مدرسان آموزش فلوت خود را به واسطه همکاری با مدرسان مجرب و زبده این حوزه افزایش دهد. در همین رابطه از شما مدرسان فلوت دعوت می‌شود به منظور اخذ دوره یا شاگرد، پروفایل خود را تکمیل نموده و با ضمن ارائه مدارک، افتخارات یا دوره‌های برگزار شده، شانس خود را برای همکاری‌های بیشتر افزایش دهید.